Εκκλησίες και Παρεκκλήσια

Παίρνοντας τον παλιό δρόμο προς Πάφο και κάπου στα δεξιά μας, σε απόσταση τριών χιλιομέτρων, βρίσκεται η κοινότητα του Ύψωνα. Πριν προχωρήσουμε στο εσωτερικό του χωριού λίγο έξω, νοτιοδυτικά του Ύψωνα, θα συναντήσουμε τον ναό του Αγίου Γεωργίου. Όταν τότε άρχισε να κτίζεται η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (Φτωχού), η περιοχή ήταν ερημική. Σήμερα όμως ο ναός έχει περιτριγυριστεί από σπίτια. Άρχισε να κτίζεται το 1950. Το κτίσιμό του διάρκεσε περίπου 10 χρόνια. Πριν πάρα πολλά χρόνια βέβαια και σύμφωνα με την παράδοση, στη τοποθεσία αυτή, ήταν κτισμένο ένα πολύ μικρό εκκλησάκι. Το εκκλησάκι αυτό καταστράφηκε. Οι κάτοικοι του χωριού, για αρκετά χρόνια, δεν ξέχασαν το άγιό τους. Στα υπολείμματα του ναού συνέχισαν και άναβαν το καντήλι για τον Άγιο Γεώργιο τον Φτωχό. Αυτό δεν το άντεξαν οι πιστοί και με δικές τους δαπάνες, έβαλαν ότι είχαν και δεν είχαν και έκτισαν ξανά τον ναό και τον αφιέρωσαν στον Άγιο Γεώργιο τον Φτωχό. Είναι ο σημερινός ναός κτισμένος μετά τρούλου, ρυθμού Βασιλικού. Είναι σχετικά μεγάλος και έχει την άνεση να φιλοξενήσει 300 – 350 πιστούς. Εξωτερικά είναι κτισμένος με πέτρα και ασπρισμένος. Το καμπαναριό είναι κτιστό μα και ψηλό. Εσωτερικά ο ναός είναι ασπρισμένος, αλλά διακοσμημένος με ξεχωριστές τοιχογραφίες. Οι πρόσφατες τοιχογραφίες είναι αυτές που βρίσκονται στο ιερό, γύρω από την Αγία Τράπεζα. Δεξιά είναι η Παναγία η Πλατυτέρα, και αριστερά ο Απόστολος Πέτρος και Απόστολος Παύλος. Στον κεντρικό τρούλο βρίσκονται ο Παντοκράτορας με τους Προφήτες και προς το πίσω μέρος, στην οροφή, η τοιχογραφία με τις παραστάσεις: Πεντηκοστής, Υπαπαντής, Γέννησης, Βάφτισης, Αποκαθήλωσης, και Σταύρωσης. Το παλιό εικονοστάσι καταστράφηκε και το 1981 έφτιαξαν καινούργιο, ξύλινο και σκαλιστό. Οι εικόνες των Αγίων είναι ενσωματωμένες στο εικονοστάσι. Τα παλιά ψαλτήρια επίσης, καταστράφηκαν και το 1990 έφτιαξαν καινούργια από ξύλο. Δεν υπάρχουν άμβωνες, αλλά ο Δεσποτικός θρόνος ολοκληρώνει το εκκλησιαστικό περιουσιακό στοιχείο του ναού. Ο γυναικωνίτης, άνετος κτιστός, δίνει τον αμφιθεατρικό τύπο αρχιτεκτονικά, όπου μπορούν οι γυναίκες να παρακολουθήσουν με ευλάβεια την θεία λειτουργία. Παλιά και λόγω απόστασης από το κέντρο του χωριού, το εκκλησάκι δεν λειτουργούσε κανονικά. Από το 1985, όταν η κοινότητα μεγάλωσε αρκετά, το εκκλησάκι άρχισε να λειτουργεί κανονικά και καθημερινά. Διαθέτει μεγάλο αυλόγυρο και περιτοίχισμα. Η μέρα της γιορτής του, στις 23 Απριλίου, δεν γιορτάζεται λόγω του Πάσχα. Γιορτάζεται όμως πανηγυρικά με λιτάνευση της Άγιας εικόνας του Αγίου Γεωργίου Φτωχού, την Κυριακή του Θωμά.

Από πληροφορίες που έχουμε, λένε πως αυτός ο ναός, κτίστηκε «πλησίον ερειπίων εκκλησίας». Φαίνεται πως πολύ παλιά, υπήρχε παλαιότερος ναός κοντά, αλλά είναι άγνωστο για το πού ήταν αφιερωμένος. Ο ναός αυτός όμως, καταστράφηκε και απέμειναν τα ερείπιά του. Οι κάτοικοι τότε στον Ύψωνα λιγοστοί. Ο ναός άρχισε να κτίζεται γύρω στο 1839 και από επιγραφές που βρέθηκαν, φαίνεται να τέλειωσε το κτίσιμο του, το 1864. Τότε ήταν ανάμεσα σε κάμπο κτισμένος, αλλά σήμερα περιτριγυρίζεται από σπίτια. Κτίστηκε με την βοήθεια της κοινότητας. Αρχιτεκτονικά είναι κτισμένος σε Γοτθικό ρυθμό. Είναι πετρόκτιστος, από πελεκητή πέτρα. Οι αψίδες όμως, είναι σοβατισμένες και ασπρισμένες. Ο αυλόγυρος, είναι άνετος και επιστρωμένος, με πλακόστρωτο πάτωμα. Το καμπαναριό ήταν πέτρινο και μέχρι σήμερα να εφάπτεται στον υπόλοιπο ναό. Από σεισμό φαίνεται να δημιουργήθηκαν ρωγμές. Το 1970, το αναπαλαίωσαν και το έκτισαν με μπετό. Εσωτερικά, ο ναός πλαισιώνεται με το πολύ βαρύ σκάλισμα που υπάρχει στο εικονοστάσι, και το οποίο είναι κατασκευασμένο από ξύλο καρυδιάς κατασκευής του 1864. Επίσης τα ψαλτήρια νέου τύπου κατασκευής, ξύλινα και σκαλιστά, όπως και ο δεσποτικός θρόνος που πρόσφατα έχει κατασκευαστεί. Ένας πολύ άνετος και από μπετό κτισμένος γυναικωνίτης, που φαίνεται να φιλοξενεί γύρω στους 100 πιστούς, αμφιθεατρικού τύπου κατασκευασμένος. Το πάτωμα είχε καταστραφεί και το 1970 είχε επιστρωθεί με περλάτο μάρμαρο. Η αφιερωμένη εικόνα της Παναγίας της Χρυσοπολίτισσας, χρονολογείται από το 1864, και φυλάγεται εκεί στο εικονοστάσι. Ο ναός είναι αρκετά μεγάλος που έχει την άνεση να φιλοξενήσει μέχρι και 600 πιστούς. Γιορτάζεται 15 Αυγούστου το εγκαίνιο της Παναγίας και ψάλλετε το απολυτίκιο της Κοιμήσεως. Επειδή ο ναός είναι αφιερωμένος στη Χρυσοπολίτισσα, την ίδια μέρα ψάλλεται και δεύτερον απολυτίκιο για την Παναγία την Χρυσοπολίτισσα, όπου γίνεται και η λιτάνευση της Άγιας εικόνας της Παναγίας.

Είναι μικρό και απλό ξωκλησάκι. Βόρεια του χωριού Ύψωνα και στη τοποθεσία του Αγίου Σίλα, είναι κτισμένο και αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο του Βικλιού το μικρό ξωκλήσι. Σε μια βουνοπλαγιά, έτυχε να κτίσουν οι κάτοικοι της κοινότητας, το μικρό ναό του Αγίου. Είναι φτωχικό, είναι πετρόκτιστο με κεραμίδι, μα και ασπρισμένο απ’έξω. Εσωτερικά αν και συμμαζεμένο, διαθέτει όμως το απλό του εικονοστάσι και τις λιγοστές εικόνες. Εξωτερικά ο αυλόγυρος, είναι άνετος με περιτοίχισμα και τσιμεντένιο πάτωμα. Το λειτουργούν μια φορά τον χρόνο στις 3 Νοεμβρίου.

Στην περιοχή Πραστειά δυτικά του Ύψωνα, λίγο έξω από το χωριό, θα συναντήσουμε το ξωκλήσι του Αγίου Βηχιανού. Πραστειά λέγεται η περιοχή, γιατί σύμφωνα με τους κατοίκους του χωριού, η περιοχή αυτή ήταν προάστιο του Κουρίου. Μαζί με το ξωκλήσι του Αγίου Βηχιανού, ήσαν και άλλα δύο ξωκλήσια, του Αγίου Μαρκιανού και παλαιοχριστιανικός ναός, όπου μετά έγινε χριστιανικός αλλά δεν έγινε γνωστό μέχρι σήμερα το όνομα του. Το ξωκλήσι του Αγίου Βηχιανού κτίστηκε το 1969, με δαπάνες των χωρικών. Περιτριγυρισμένο από αγροτεμάχια, μικρό και απλό ξωκλήσι. Είναι Γοτθικού ρυθμού.
Εξωτερικά ασπρισμένο και με κεραμίδι η στέγη. Εσωτερικά το εκκλησάκι φτωχικό, με ένα απλό ξύλινο τέμπλο και τις λιγοστές φορητές εικόνες των αγίων, καθώς και το μοναδικό ψαλτήρι, να δίνει την παρουσία του. Στο ξωκλησάκι υπάρχει μια πρόσφατη αγιογραφία, με παράσταση τον Άγιο Βηχιανό να θεραπεύει ένα παιδί, που υπέφερε από άσθμα. Ένεκα αυτού του θαύματος και από τον έντονο βήχα του παιδιού, δόθηκε και το όνομα στο εκκλησάκι «Άγιος Βηχιανός». Έχει την άνεση να φιλοξενήσει 50 – 60 πιστούς. Γιορτάζεται στις 11 Δεκεμβρίου με λιτάνευση της Άγιας εικόνας του Αγίου Βηχιανού.

Άρχισε να κτίζεται το 1995, στα δυτικά του Ύψωνα. Βρίσκεται ανάμεσα στα σπίτια του χωριού και αρχιτεκτονικά, είναι ρυθμού σταυροειδές μετά τρούλου. Σχετικά μικρό ξωκλησάκι, όπου έχει την άνεση να φιλοξενήσει 100 πιστούς. Εξωτερικά είναι κτισμένο με τούβλο και ασπρισμένο, αλλά στον τρούλο, υπάρχει σαν διακοσμητικό στοιχείο το κεραμίδι. Εσωτερικά είναι απλό και αγιογραφημένο. Στα δυτικά του ναού, υπάρχει η αγιογραφία, με παράσταση του μαρτυρίου του Αγίου Ραφαήλ, λίγο πιο κάτω ο Άγιος Γεώργιος και ο Άγιος Ιωακείμ. Το εικονοστάσι είναι ξύλινο και απλό, όπως και το μοναδικό ψαλτήρι που διαθέτει ο ναός. Η αφιερωμένη εικόνα του Αγίου Ραφαήλ, ειδικής κατασκευής, από δωρεάν που έκαναν οι πατέρες από το Άγιο Όρος, δόθηκε κατά την ημέρα των εγκαινίων του ναού, στις 7 Σεπτεμβρίου 1997. Γιορτάζεται πανηγυρικά με λιτάνευση της Άγιας εικόνας του Αγίου Ραφαήλ, της Αγίας Ειρήνης και του Αγίου Νικολάου, την Τρίτη της Λαμπρής.

Η κοινότητα μας ανέλαβε την ανέγερση ναού αφιερωμένου στον Άγιο Σάββα. Ο πληθυσμός της κοινότητας αυξήθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια, γι’ αυτό και η οικοδόμηση μιας μεγαλύτερης εκκλησίας θεωρείται πλέον επιτακτική ανάγκη.

Για την πραγματοποίηση αυτού του έργου, πριν έξι χρόνια συστάθηκε μια δεκαμελή επιτροπή. Η επιτροπή απευθύνθηκε στο σεβαστό Μητροπολίτη μας κ.κ. Αθανάσιο, ο οποίος ευλόγησε και ενέκρινε την προσπάθεια μας. Ο Μητροπολίτης  πρότεινε ο ναός να αφιερωθεί στον Άγιο Σάββα, επειδή σ’ ολόκληρη την Κύπρο υπάρχουν μονάχα δύο μικρά εκκλησάκια, ένα στη Λευκωσία και ένα στην Πάφο

Στη συνέχεια, προβήκαμε στην αγορά οκτώ στρεμμάτων εκ  των οποίων το 1 ½ στρέμμα ανήκε σε συγχωριανό μας που έγινε μοναχός στην Ι. Μονή Βατοπεδίου Αγίου Όρους.
Ο συγχωριανός μας, που έχει τώρα το όνομα Σάββας, μας δώρησε το μερίδιο του. Πρέπει να αναφερθεί πως ο πατέρας του προαναφερόμενου μοναχού είναι στην ίδια Μονή και ονομάζεται Συμεών. Συνεπώς, έχουν και οι δύο ονόματα Αγίων της Σερβίας.

Ο μοναχός Σάββας μας πρότεινε να προσθέσουμε και το όνομα του Αγίου Σάββα της Σερβία, αλλά και στα αριστερά του ναού ένα παρεκκλήσιο. Την πρόταση του αγαπητού μοναχού την μεταφέραμε στο Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη, που έκρινε θεάρεστο να αφιερωθεί το αριστερό παρεκκλήσιο στον Άγιο Σάββα της Σερβίας, που το σκήνωμα του βρίσκεται στην Κάλυμνο.

Γι’ αυτό το λόγο, θα εορτάζουμε τρεις φορές το χρόνο, στις 5 Δεκεμβρίου, στις 7 Απριλίου και στις 14 Ιανουαρίου.

Στις 22 Ιουνίου 2007 πραγματοποιήθηκε τελετή κατάθεσης θεμέλιου λίθου από τον Πανεριώτατο Μητροπολίτη Αθανάσιο.